Pagina 16 van: Aandrijftechniek – nummer 2 – 2020
AANDRIJFTECHNIEK | maart 202016
Van Berkum: “Er is net een van onze monteurs teruggekomen uit
Panama. Hij gaat daar bijna jaarlijks heen. Daar ligt een cutter-
zuiger van de overheid die het Panamakanaal heeft verbreed en
verdiept. Er staan twee motoren op het schip en eentje is reserve.
Er wordt jaarlijks een motor gewisseld, deze wordt dan ter plekke
gereviseerd door onze monteur. Ondertussen is het schip alweer
aan het varen. We zien dat vaker. Er zijn genoeg baggerbedrijven
die een motor dubbel bestellen. Eentje om in te bouwen en eentje
als reserve, als een soort verzekeringspremie.”
Uitproberen en testen
Bij EN motors is nagenoeg alles mogelijk. Het bedrijf excelleert
in het bouwen van steeds specialere motoren. Momenteel loopt
er een project bij een klant die pompen bouwt om LNG (liquefied
natural gas) te verpompen uit grote schepen. “Deze pompen zitten
in de tank en dus ook in het LNG,” legt Van Berkum uit. “Dat is
gas met een temperatuur van ¬192°C. Deze motoren bouwen we
van roestvaststaal, met allemaal aanvullende eisen. Om dat te
kunnen testen hebben we hier een proefopstelling gebouwd die
met vloeibare stikstof is gevuld om de motoren te kunnen testen
in een omgeving met die extreem lage temperatuur. Wat kunnen
we bij die extreem lage temperatuur nog aan vermogen uit de
motor halen? Wat zijn de effecten van die temperatuur op bepaalde
onderdelen in een motor? Op een dergelijk hoog niveau zijn we
bezig. Als je weet wat je bij bepaalde cryogene temperaturen nog
uit een motor kunt halen, kunnen we tevens kijken of we een
motor nog compacter kunnen bouwen en daar ons voordeel mee
doen. Om voorop te blijven lopen op het gebied van elektromoto-
ren moeten we onderzoek blijven doen, maar een groot deel van
onze innovatie is klant-gedreven. De klant heeft een probleem qua
aandrijving, wij lossen dit op.”
Superkritisch CO
2
Een andere bijzondere toepassing van een elektromotor op
maat wordt toegepast in de machines van het bedrijf DyeCoo in
Weesp. DyeCoo maakt machines waarmee polyester textiel geverfd
kan worden zonder gebruik te maken van water en proces-chemica-
liën. Dat gebeurt met behulp van superkritisch CO
2
. Textiel verven
op de conventionele manier gebeurt vaak in derdewereldlanden,
kost enorm veel schoon water en geeft veel afvalwater. DyeCoo is
zo’n vijftien jaar geleden al begonnen met het concept van tex-
tiel verven met superkritisch CO
2
. Door druk en temperatuur in
een drukvat te verhogen tot boven het kritisch punt wordt de CO
2
superkritisch, een fase waarbij de stof een dichtheid heeft als een
vloeistof en een viscositeit als een gas. In die fase kan de kleurstof
oplossen in de CO
2
. Het textiel bevindt zich op een grote rol in
een drukkamer van de machine. Door het superkritisch CO
2
rond
te pompen, in dit gesloten systeem, wordt de kleurstof naar het
textiel verplaatst. Door de temperatuur en de CO
2
gaan de vezels
open staan en dringt de kleurstof diep in het textiel.
Van Berkum: “Wij leveren speciale motoren voor het rond-
pompen van deze superkritisch CO
2
. We zijn 15 jaar geleden al
met die klant aan de ontwikkeling ervan begonnen. Eerst met
een kleine motor en wij hebben deze continu verder ontwikkeld
tot het product dat we nu leveren. Deze motoren zitten in het
roestvast stalen drukvat (wanddikte 100 mm!) volledig onderge-
dompeld in de superkritisch CO
2
en zijn allesbehalve standaard. Ze
moeten werken onder een druk van 250 bar en een temperatuur
van 120°C. We hebben die motor steeds verder geperfectioneerd.
Zo is onder andere de standaard lak vervangen door speciaal tex-
tielbandagering en wordt er geen standaard koperdraad toegepast
omdat dit niet bestand is tegen dat superkritisch CO
2
. Een aantal
van de grootste sport- en modemerken ter wereld laten inmiddels
textiel verven met deze machines. Het is wachten op regelgeving
omtrent vervuiling en waterverbruik in de landen waar veel textiel-
ververijen zitten. Zodra die regelgeving komt is DyeCoo het enige
alternatief voor textielverven dat geen druppel water verbruikt,
geen proces-chemicaliën nodig heeft en ook nul vervuiling ople-
vert. (Het gebruikte CO
2
zit in een gesloten systeem en er is geen
verlies tijdens het proces).
Intensief klantcontact
Het mag duidelijk zijn dat EN motors een veelzijdig bedrijf is
waar het gaat om de productie van speciale elektromotoren. Van
grote onderwater bagger- en pompmotoren tot super speciale
motoren die onder zware omstandigheden iets moeten aandrij-
ven. Dat daarbij intensief contact is met de klant, in zowel de
ontwerp-, productie- als installatiefase, is dan ook de normaal-
ste zaak van de wereld voor de engineers van EN motors. Mede
daarom weten veel klanten de weg naar Nijmegen al bijna een
eeuw te vinden.<
www.en-motors.com
EN motors gebruikt slimme
software bij het berekenen van
as-sterkte en lagerlevensduur
Testen tot een
vermogen van 500 kW
kan bij EN motors in
Nijmegen gebeuren
12-13-14-15-16_enmotors.indd 16 10-03-20 10:18