Robijn, smaragd en toermalijn moeten op de juiste wijze worden geslepen om te kunnen schitteren. Sinds begin dit jaar neemt een automatische installatie bij Paul Wild in Idar-Oberstein in de Hunsrück deze slijpwerkzaamheden voor zijn rekening. Het bedrijf bespaart gemiddeld 15% van het dure materiaal en slijpt de steen nauwkeuriger.
Edelstenen krijgen hun mooie uiterlijk pas door het juiste slijpen. Want alleen als de facetten gelijkmatig en exact zijn, leveren edelstenen de hoogste prijs op. Bij het slijpen, tot nu toe hoofdzakelijk handarbeid, blijft van de waardevolle ruwe steen echer maar weinig over: 66% tot 70% van de steen wordt vergruisd, slechts ongeveer 30% schittert later als een sieraad in het licht. Met welke van de talrijke slijppatronen haalt men nu het meeste uit de desbetreffende ruwe edelsteen? Geoefende vaklui hebben dit gevoel.
De ervaringsdeskundigen krijgen nu concurrentie van een slijpmachine. Deze haalt gemiddeld 15% meer juweel uit het ruwe steenvolume. De installatie bij de firma Paul Wild GmbH in Idar-Oberstein is nu drie maanden in bedrijf en heeft al meer dan 100 matte steenbrokken omgevormd tot verschillende edelstenen. De machine, een CNC freesmachine met zeventien assen, meet het oppervlak van de ruwe steen aan het begin van het proces. De software voor de aansturing van de installatie is ontwikkeld aan het Fraunhofer Institut für Techno- und Wirtschaftsmathematik (ITWM) in Kaiserslautern.
Slijpproces
De geometrie van de steen kan worden vastgesteld aan de hand van de kromming. Hiertoe worden volautomatisch smalle lichtstrepen op de ruwe steen geprojecteerd. De computer berekent in tien minuten het beeld van de ingesloten edelsteen zoals die geslepen moet worden en stuurt de desbetreffende commando’s naar de machinesturing. Zeventien assen zorgen ervoor, dat de freeskop over elke gewenste baan beweegt en de facetten op 10 µm nauwkeurig slijpt. De stenen worden daarbij perfect geometrisch. Ter vergelijking: met de hand bereikt men een nauwkeurigheid van ongeveer 100 µm, dus een haarbreedte. Met de hand gepolijste stenen vertonen minder exactheid; de facetten en slijpkanten schijnen een beetje rond te zijn.
Om een ruwe steen zijn facetten te geven, heeft de automatische installatie gemiddeld twintig minuten nodig. De machine moet erg voorzichtig werken en laat het edele stof daarom wat langzamer dwarrelen dan de vakman, die de slijpdruk zelf voelt. In ieder geval mag de steen niet te sterk verhit worden, omdat deze dan kan barsten.
Bij het polijsten is de machine echter sneller. Terwijl de vakman de steen steeds weer afveegt en bekijkt, stelt de installatie de polijsttijd automatisch in, afhankelijk van de grootte van het facet, de soort steen en het gewicht. Met ruwe stenen van gemiddelde kwaliteit verdient deze installatie zich terug in ongeveer 1 á 2 jaar.
