Met een in Bremen ontwik-keld robotsysteem is het nu voor het eerst mogelijk om archeologisch relevante data met behulp van geautomati-seerde processen op te nemen. Onderzoekers van de Jacobs Universität hebben hierbij samengewerkt met het Institut für Kultur-geschichte der Antike van de Österreichische Akademie der Wissenschaften en de Soprintendenza Speciale per i Beni Archeologici di Roma – Sede di Ostia. De onderzoekers hebben een mobiele robot gebruikt op het archeologische terrein Ostia Antica bij Rome. Een antiek woonhuis kon zo nauwkeurig in een virtueel 3D model worden weergegeven.
Ostia Antica is een archeologisch gebied van de oude stad Ostia, vroeger een voorstad van Rome aan de monding van de Tiber. Als havenstad van Rome had de plaats een grote betekenis. Onder andere werd hier de totale graanlevering voor de hoofdstad en het handelsverkeer met Middellandse Zee afgewikkeld.
Deze ruïnestad behoort tot de belangrijkste plaatsen voor opgravingen van de Romeinse periode. Tot nu toe is ongeveer twee derde van het antieke stadsgebied blootgelegd.
Mobiele robot
In tegenstelling tot Indiana Jones, die zijn resultaten nog met de hand in zijn notitieboek moest schrijven, gebruikt de moderne archeoloog een 3D laser scanner. De archeologen moeten de scanner echter uitgebreid in positie brengen, de scanposities meten, de verkregen data manueel registreren en daaruit een volledig 3D model samenstellen. De aan de Jacobs University ontwikkelde mobiele robot Irma3D (Engels voor Intelligent Robot for Mapping Applications in 3D) neemt een heleboel van die taken over.
Met Irma 3D hebben de archeologen nu een werktuig ter beschikking, dat op afstand wordt bestuurd en wordt aangedreven vanuit krachtige accu’s.
Het robot voertuig rijdt door ruimtes en gangen en digitaliseert gelijktijdig volautomatisch de omgeving. Tijdens het rijden wordt het aantal wiel-omwentelingen geregistreerd, waaruit samen met de data van het meet-systeem en de 3D scangegevens de beweging van de robot kan worden berekend.
De aldus verkregen fotorealistische visualisering van archeologische data is vooral bedoeld voor interpretatie. Door de nauwkeurige metingen zouden bevindingen met betrekking tot elementaire archeologische vraagstellingen kunnen worden uitgewerkt.
Grote stap voor de archeologie
Voor archeologen is het van belang om de context van de architectuur en de voorzieningen zoals muurschilderingen en vloermozaïeken gemeenschap-pelijk te documenteren. Ze kunnen hiermee aantonen, dat de tuinhuizen in Ostia Antica als een groot bouwproject met veel nagenoeg in serie voor-bereidde en dan verhuurde woningen werd aangelegd. De nieuwe 3D documentatie is snel en nauwkeurig, zodat de aparte huizen direct met elkaar kunnen worden vergeleken.
De opgenomen data dienen ook voor digitale archivering. Het doel hiervan is de permanente beschikbaarheid en het behoud van de gegevens. Voor de verbetering van de efficiency willen de wetenschappers in de toekomst opnames vanuit de lucht maken.
Met een vliegende robot, uitgerust met een miniatuurscanner, zouden nog nauwkeuriger 3D data kunnen worden verkregen. Een opname vanuit het vogelperspectief zou ook het 3D model van een opgravingsplek kunnen aanvullen. Bovendien moet de semantiek van de opgraving direct ter plaatse worden opgenomen.
De Jacobs University Bremen zal hiertoe, in samenwerking met gespe-cialiseerde bedrijven, software voor de semantische waarneming en cartografie ontwikkelen. Een en ander wordt gefinancierd uit een subsi-dieproject van het Bundesministeriums für Wirtschaft und Tech-nologie.
De mobiele robot neemt archeologen veel routinematig werk uit handen. De video toont het voertuig aan het werk in de ruïntes van Ostia Antica.
- Website van de Jacobs University
- Website van de Österreichische Akademie der Wissenschaften
- Website van de Soprintendenza Speciale per i Beni Archeologici di Roma
