Een op afstand bestuurbaar rupsbandvoertuig met het formaat van een skelter stopt vlak voor een manshoge muur. Dan schuift hij zijn ingebouwde mast uit waarop een kleine camera gemonteerd is. Ineens heeft hij onbelemmerd zicht op de situatie achter de muur. Dit onbemande verkenningsvoertuig wordt geleverd door het Beierse progenoX. Het geheim: de zeer compacte ‘zippermast’, die bestaat uit drie staalbanden die met elkaar vertand zijn volgens het ritssluitingsprincipe. Een motor van FAULHABER zorgt ervoor dat deze unieke constructie altijd betrouwbaar in- en uitschuift.
“Wie de zippermast voor het eerst ziet, is vaak verbaasd hoe hoog de mast uitgeschoven kan worden,” aldus Frank Woodcock, directeur van progenoX. De behuizing waarin de mast opgeborgen zit is namelijk zeer klein: slechts 15 cm hoog bij het kleinste model (ZM4) en 25 cm bij het standaardmodel (ZM8). Hoe ver de mast uitgeschoven kan worden, kan afgelezen worden aan het modelnummer. Dit is namelijk de masthoogte in Engelse voet (ft). Bij de ZM8, die met zijn gewicht van zeven kilo prima te dragen is, is de hoogte dus ongeveer tweeënhalve meter. Bij de ZM40 bereikt de mast een hoogte van meer dan twaalf meter.
Inspiratie rolmaat
De aanleiding voor het ontwikkelen van deze nieuwe telescooptechnologie was een aanvraag van het Amerikaanse leger. Ze waren op zoek naar een bijzonder compact en robuust systeem dat toegepast kon worden op onbemande voertuigen. De ontwikkelaar van zippermasten, George Woodruff, liet zich door de constructie van een metalen rolmaat inspireren, die door zijn kromming onder spanning staat en daardoor uitgeschoven kan worden zonder te knikken. Woodruff nam drie staalbanden en verbond deze met elkaar via het ritssluitingsprincipe. De buigzame banden vormden zo een stabiele mast. De drie banden van flexibel rvs zijn rond spoelen gewikkeld en in een hoek van 120 graden ten opzichte van elkaar geplaatst. Een aanvoerspindel die zich in het middel van deze driehoek bevindt, voert de banden in de daarvoor bedoelde schuine sleuven. Door de draaiing van de spindel worden de banden naar boven uitgerold. De gekartelde buitenkanten vertanden zich daarbij met elkaar. Zo kan de zippermast uitgeschoven worden tot elke gewenste positie. Om deze positie vast te houden is geen extra blokkering nodig: het gewicht van de banden en de lading rust op de schroefdraad van de spindel, die alleen bewogen kan worden door draaiing. “Toen ik de zippermast voor het eerst zag, was ik direct enthousiast over het constructieprincipe,” herinnert Frank Woodcock zich. Hij kocht de technologie in 2012 in de VS en bracht hem naar Duitsland. Met zijn team van progenoX heeft hij de telescoopmast aangepast en gereed gemaakt voor serieproductie. Klanten zijn vooral hulpdiensten zoals de brandweer, ambulancedienst, rampenbestrijding, burgerbescherming en politie. Deze gebruiken de mast vooral voor bewaking en inlichtingen, kortom: de toepassingen waarvoor hij in eerste instantie ontworpen werd. Maar ook bij andere taken heeft de mast zich ondertussen bewezen, zoals bij de inspectie van buizen en schachten. Zo is hij bijvoorbeeld ingezet in een kernenergiecentrale om de buizen voor luchttoevoer en -afvoer te controleren op scheuren en blokkades.
Lees het volledige artikel in het novembernummer van Aandrijftechniek.
