Op 27 en 28 maart 2012 viert de Physikalisch-Technische Bundesanstalt (PTB) in Braunschweig haar 125-jarig bestaan. Het nationale metrologie-instituut van Duitsland viert zijn jubileum met een wetenschappelijk symposium op 27 maart en een politieke ceremonie in het gemeentehuis van Braunschweig op 28 maart, de eigenlijke jubileumdag.
Op 28 maart 1887 werd de eerste begroting ingediend van de Physikalisch-Technischen Reichsanstalt (PTR), de voorloper van de PTB. De goedkeuring hiervan was het fundament van de eerste nationale, niet-universitaire grote onderzoeksinstelling.
Begrip van de nauwkeurigheid is de leidraad van PTB sinds de oprichting en tot vandaag de dag. Het instituut is vooral bekend van het fenomeen ‘tijd’, waarvan het geheim niet door de fysici kan worden onthuld, maar die in Braunschweig wel het meest nauwkeurig op deze wereld kan worden gemeten. Maar ook in heel andere parameters en ordegrootten heeft PTB nauwkeurigheid tot het hoogste goed verklaard.
Kwantumtheorie
PTR maakte aan het eind van de 19e eeuw vooral furore met de meting van warmtestraling van de zogenaamde zwarte lichamen (objecten die al het licht volledig absorberen). Deze resultaten waren zo nauwkeurig, dat ze de aanhangers van het klassieke wereldbeeld van de fysica tot zwijgen brachten.
De metingen konden alleen met een nieuwe theorie worden verklaard, wat Max Planck kort daarna lukte door de warmtestraling te ‘kwantiseren’, dat wil zeggen in pakketjes van een bepaalde grootte te verdelen. Dit was de geboorte van de kwantumtheorie.
Het duurde daarna echter tientallen jaren tot deze ‘idiote’ theorie – die de microscopische wereld onder een gladde, macroscopische oppervlakte beschrijft als korrelig en getrapt en waarbij onze normale logica niet meer geldt – werd begrepen en geaccepteerd.
Tegenwoordig is de kwantummechanica de beste beschrijving van de werkelijkheid die we hebben, en de toepassingen hiervan zijn niet meer weg te denken in onze hightech wereld, van computerchip via laser tot satel-lietnavigatie.
Metrologie
Nauwkeurigheid wordt tegenwoordig overal gevraagd om ontwikkelingen in de gewenste richting te sturen. Dat kan gaan om een industrieel produc-tieproces, diagnostische methoden in de geneeskunde, chemische analyse of fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Metrologie, de wetenschap van het nauwkeurig meten, bestaat op al deze gebieden en niveaus en wordt ver daarbuiten ook gevraagd.
Tijdens het wetenschappelijk symposium Metrology, the Universe and Everything (de titel is met een knipoog geïnspireerd op het boek van Douglas Adams „Per Anhalter durch die Galaxis“)op 27 maart zal voor diverse takken van sport worden ingegaan op nauwkeurigheid, zonder te pretenderen de laatste antwoorden op de allereerste vragen te geven.
Bij de afsluiting van het symposium wordt de belangrijkste prijs van de metrologie uitgereikt, de Helmholtz-Preis.
